تاریخچه تلویزیون و اولین شبکه تلویزیون ملی در ایران

اولین تلویزیون های الکترونیکی توسط مخترع 21 ساله، فیلو فارنزورث در 1927 ساخته شد. جالب اینکه فیلو در خانه ای زندگی می کرد که تا سن 14 سالگی او فاقد برق بود. از زمانی که در دبیرستان بود شروع به تفکر درباره سیستمی با امکان ثبت تصاویر متحرک کرد. او این گونه تصور کرده بود که تصاویر به کدهایی تبدیل شوند و پس از آن از طریق امواج رادیویی به دستگاه های دیگر ارسال شود. البته 16 سال پیش از اینکه فارنسوورث موفق شود، بوریس روزینگ، مخترع روسی آزمایش های ابتدایی برای ارسال تصاویر را انجام داده بود.

تاریخچه تلویزیون – در دهه ۱۹۵۰ میلادی، تلویزیون به طور گسترده در برخی کشورها مورد استفاده قرار گرفت.

برخی از کشورهایی که در این دوره تلویزیون داشتند، عبارتند از:

ایالات متحده آمریکا: تلویزیون به طور گسترده در آمریکا در دهه ۱۹۵۰ میلادی رایج شد و به تدریج تبدیل به یک رسانه اصلی در این کشور شد.
انگلستان: تلویزیون در انگلستان در دهه ۱۹۳۰ میلادی آغاز شد، اما پس از جنگ جهانی دوم، در دهه ۱۹۵۰ میلادی تلویزیون به طور گسترده تر در این کشور رواج پیدا کرد.
کانادا: تلویزیون در کانادا نیز در دهه ۱۹۵۰ میلادی معمول شد و برنامه‌های تلویزیونی محبوبیت زیادی در این کشور داشت.
استرالیا: تلویزیون در استرالیا در دهه ۱۹۵۰ میلادی وارد شد و در طول آن دهه، استفاده از تلویزیون در این کشور افزایش یافت.
فرانسه: تلویزیون در فرانسه نیز در دهه ۱۹۵۰ میلادی مورد استفاده قرار گرفت و پخش برنامه‌های تلویزیونی در این کشور رشد قابل توجهی داشت.
آلمان: تلویزیون در آلمان نیز در دهه ۱۹۵۰ میلادی وارد شد و به زودی به یک رسانه مهم در این کشور تبدیل شد.

این فقط چند نمونه از کشورهایی هستند که در دهه ۱۹۵۰ میلادی تلویزیون داشتند. البته باید توجه داشت که همچنان دقت بیشتری لازم است و لیست کامل کشورها که در این دوره تلویزیون داشتند، ممکن است شامل کشورهای دیگری نیز باشد.

تاریخچه تلویزیون در جهان:

اولین ایستگاه تلویزیونی در آمریکا

اولین باری که تلویزیون به طور رسمی و عمومی مورد استفاده قرار گرفت، در کشور ایالات متحده آمریکا بود. در سال ۱۹۳۶، شرکت الکترومکانیکال لبز (Electromechanical Labs) تلویزیون رنگی با نام “نظام فارنسوورث” (Philo Farnsworth) را به نخستین بار عمومی پخش کرد. پیش از آن، تجربه‌هایی در زمینه تلویزیون در دهه ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰ به وجود آمده بود، اما تلویزیون به صورت رسمی و در سطح عمومی در آمریکا راه‌اندازی شداولین ایستگاه تلویزیون مکانیکی که W3XK نامیده می شد توسط جان لوگی برد از مخترعین سیستم تلویزیون مکانیکی ساخته شد. این ایستگاه اولین پخش خود را در 2 جولای سال 1928 آغاز کرد.

مهم است بدانید که در برخی کشورها ممکن است تلویزیون قبل از آن در حال استفاده باشد، اما ایالات متحده آمریکا به عنوان محل اولین پخش تلویزیون عمومی به شمار می‌رود.

تلویزیون از نخستین بار در ایالات متحده آمریکا معرفی و راه‌اندازی شد. در سال ۱۹۳۶، شرکت الکترومکانیکال لبز (Electromechanical Labs) تلویزیون رنگی با نام “نظام فارنسوورث” (Philo Farnsworth) را به نخستین بار در آمریکا عمومی پخش کرد. این رویداد علامت‌گذاری برای آغاز یک دوره جدید در رسانه‌های ارتباط جمعی به شمار می‌رود. پس از آمریکا، تلویزیون به سرعت در کشورهای دیگر جهان گسترش یافت. تلویزیون در اروپا، همچنین، با پیشروی‌هایی همچون انگلستان، فرانسه و آلمان، به سرعت رشد کرد. در دهه ۱۹۵۰ میلادی، تلویزیون به طور گسترده در کشورهایی همچون کانادا، استرالیا و ژاپن رایج شد.

تاریخچه تلویزیون در ایران:

در ایران، تلویزیون در دهه ۱۹۵۰ میلادی وارد شد و اولین شبکه تلویزیون ملی ایران در این دوره راه‌اندازی شد. اما در مقایسه با ایالات متحده آمریکا، تأخیری در راه‌اندازی تلویزیون در ایران وجود داشت. این تأخیر ممکن است به دلیل محدودیت‌های فنی، اقتصادی و سیاسی موجود در آن زمان باشد. تاریخچه تلویزیون در ایران: تلویزیون در ایران در سال ۱۳۳۳ (۱۹۵۴ میلادی) راه‌اندازی شد. این سال مارکی در تاریخ تلویزیون ایران به شمار می‌رود زیرا در آن زمان شبکه تلویزیون ملی ایران برای نخستین بار پخش می‌شد. این اتفاق با انتقال سیستم تلویزیون از وزارت فرهنگ و هنر به دستگاه رادیو و تلویزیون ایران رخ داد.

اولین شبکه تلویزیون ملی ایران، با نام “شبکه تلویزیون ملی ایران” یا به اختصار “سیمای ایران” شناخته می‌شد. این شبکه در تهران شروع به فعالیت کرد و از طریق آن برنامه‌های مختلفی از جمله خبرها، برنامه‌های سیاسی، فرهنگی و سریال‌های تلویزیونی پخش می‌شد. سیمای ایران با استفاده از تکنولوژی آنالوگ، به مرور زمان توانست برنامه‌های متنوع‌تری را به همراه داشته باشد. اما در دهه ۱۹۷۰، با توسعه فناوری تلویزیون رنگی و استفاده از سیستم پال‌سیستم، ایران نیز به این تغییرات پاسخ داد. اولین پخش تلویزیون رنگی در ایران در سال ۱۳۵۱ (۱۹۷۲ میلادی) انجام شد.

مردی که تلویزیون را به ایران آورد: چه کسی بود

حبیب ثابت، به عنوان یکی از شخصیت‌های برجسته در تاریخ تلویزیون ایران، نقش مهمی در راه‌اندازی و توسعه این رسانه در ایران داشت. وی به عنوان مدیرعامل سازمان صدا و سیمای ایران از سال ۱۳۳۳ (۱۹۵۴ میلادی) تا سال ۱۳۴۲ (۱۹۶۳ میلادی) فعالیت می‌کرد و در آغازین دوره تلویزیونی در ایران نقش بسزایی در تشکیل و راه‌اندازی شبکه تلویزیون ملی ایران با نام “سیمای ایران” داشت.
حبیب ثابت در طول فعالیت خود، برنامه‌های تلویزیونی متنوعی را تولید و پخش کرد. او تلاش کرد تا تلویزیون به عنوان یک رسانه ارتباط جمعی و تحت تأثیر فرهنگ و هنر قرار گیرد و به رشد و توسعه این رسانه در ایران کمک کند.نام حبیب ثابت به عنوان فردی که تلویزیون را به ایران آورد، به عنوان یکی از افرادی که در توسعه این رسانه در ایران نقش مهمی داشته‌اند، به یادگار مانده است.

تا سال‌های بعد، شبکه تلویزیون ملی ایران به تدریج توسعه یافت و شبکه‌های تلویزیونی دیگری نیز در ایران راه‌اندازی شدند. امروزه، تلویزیون در ایران به عنوان یک رسانه قدرتمند و تأثیرگذار در جامعه شناخته می‌شود و برنامه‌های متنوعی از جمله برنامه‌های سرگرمی، فرهنگی، ورزشی و اطلاع‌رسانی در آن پخش می‌شود.

اولین تلویزیون در ایران
در دهه 30 هجری شمسی بود که زمزمه های تأسیس ایستگاه تلویزیون در ایران شنیده شد. «حبیب الله ثابت پاسال» پیشنهاد تأسیس را داد و در سال 1337 مجلس شورای ملی اجازه ایجاد فرستنده تلویزیونی تحت پوشش وزارت پست و تلگراف و تلفن در تهران را صادر کرد.

بر اساس گزارش همشهری آنلاین اولین برنامه تلویزیونی در ساعت 5 بعد از ظهر جمعه یازدهم مهر ماه سال 1337 پخش شد. این فرستنده «تلویزیون ایران» نام داشت و در شروع کار هر ورز ساعت 6 بعد از ظهر تا 10 شب به پخش برنامه می پرداخت. تلویزیون ایران به صورت خصوصی اداره می شد و درآمدهای خود را از آگهی‌های تجاری و تبلیغاتی کسب می کرد. گفته شده که تنها یک سال پس از تأسیس، تعداد گیرنده ها به بیش از 30 هزار عدد رسید. بر اساس گزارش باشگاه خبرنگاران جوان در دهمین سال فعالیت تلویزیون در ایران تنها 7.8 درصد از جمعیت کشور تحت پوشش تلویزیونی قرار داشتند و این میزان معادل با 22 درصد جامعه شهری کشور بود.

مسابقات مشت زنی محمد علی کلی خصوصاً با جو فریزر ایرانی های زیادی را به پای تلویزیون می کشاند.می توان گفت در زمانی که در اواخر دهه ۳۰ شمسی (اواخر دهه ۱۹۵۰ میلادی) تلویزیون به ایران راه یافت در بیشتر کشورهای آسیایی هنوز خبری از تلویزیون نبود. این دوران کمی بعد از دوران طلایی تلویزیون در سال های ۱۹۵۳ تا ۱۹۵۵ بود؛ دورانی که در ایالات متحده برنامه های تلویزیونی به مرور در حال فاصله گرفتن از فرمت رادیویی بودند. از خاطره انگیز ترین برنامه هایی که در گذشته از تلویزیون در ایران پخش شده می توان به پخش مستقیم سفر سرنشینان آپولو ۱۱ به ماه در سال ۱۳۴۸ هجری شمسی اشاره کرد. مسابقات مشت زنی محمد علی کلی هم از برنامه هایی بود که در گذشته ایرانیان را به پای تلویزیون ها می کشاند. حادثه ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ هم اتفاق دیگری بود که به طور گسترده از طریق تلویزیون در سراسر جهان مشاهده شد.

در سال 1340 فرستنده دیگری در آبادان و یک فرستنده تقویتی در اهواز نصب شد. به مرور حکومت وقت در تأسیس یک شبکه تلویزیونی جدی تر شد و در سال 1343 قرار بر این شد که یک گروه فرانسوی بررسی و طراحی یک مرکز تلویزیونی را بررسی کند. در نهایت پخش برنامه های «تلویزیون ملی ایران» به صورت آزمایشی در سال 1345 آغاز شد. در 17 مرداد 1347 اولین مرکز تلویزیون ملی در شهرستان در ارومیه افتتاح شد و مدتی پس از آن مرکز بندرعباس آغاز به کار کرد. پس از انقلاب، نام تلویزیون ملی ایران به «سیمای جمهوری اسلامی ایران» تغییر کرد و در قالب دو شبکه کار خود را ادامه داد.

فناوری های جدید تکمیل کننده تلویزیون

در دهه 1980 میلادی بود که ضبط کننده های نواری ویدیویی به طور گسترده روانه بازار شدند که ضبط و مشاهده برنامه ها تلویزیونی را در دسترس عموم قرار دادند. اما مهمترین مزیت دستگاه ها امکان اجاره و مشاهده فیلم ها در منزل بود. بازی های ویدیویی هم در همین دهه به ویژه در بین جوانان رواج پیدا کرد. در همین دهه با پیشرفت فناوری های شبکه های کابلی و از راه رسیدن شبکه های ماهواره ای بیننده های شبکه ها در سطح بین المللی به شدت افزایش یافت. با این حال به مرور با افزایش تعداد شبکه های تلویزیونی در سطح جهان، بیننده های شبکه ها با ریزش شدیدی روبرو شد.
در ادمه در سال 2000 دیسک های DVD معرفی شدند و تنها 4 سال بعد فروش آنها از نوارهای ویدیوی VHS فراتر رفت. در 2004 تلویزیون های صفحه تخت و تلویزیون هایی با کیفیت HD معرفی شدند و تنها یک سال بعد به گزینه هایی به صرفه در مقابل تلویزیون های قدیمی با صفحه های محدب بدل شدند.

سونی در سال 2006 سونی دیسک های بلو-ری را معرفی کرد که امکان ثبت اطلاعات تا 27 گیگابایت روی دیسک های یک لایه را فراهم می کرد و البته ابعاد آن هم مشابه با دیسک های قدیمی DVD بود. تقریباً همزمان با نمایش فیلم سه بعدی آواتار، تلویزیون های 3 بعدی بازار را تحت سلطه خود در آوردند و البته به زودی با افت فروش مواجه شدند. در ادامه تلویزیون های با رزولوشن 4K از راه رسیدند و اکنون در تلاش برای به دست گرفتن سلطه بازار هستند. در ماه های اخیر تلویزیون های 8K متعددی معرفی شده اند و به نظر می رسد در سال های آینده جریان بازار جعبه های جادویی را به نفع خود تغییر دهند.

جمع بندی:
تلویزیون به عنوان یک رسانه ارتباط جمعی قدرتمند در جهان شناخته می‌شود و تاریخچه آن به دهه ۱۹۳۶ با راه‌اندازی نخستین شبکه تلویزیون در ایالات متحده آمریکا بازمی‌گردد. ایران نیز در دهه ۱۹۵۰ میلادی وارد عصر تلویزیون شد و اولین شبکه تلویزیون ملی خود را راه‌اندازی کرد. پیشروی کشورهایی مانند ایالات متحده آمریکا در راه‌اندازی و توسعه تلویزیون، تأثیر قابل توجهی بر تاریخچه تلویزیون در ایران و سایر کشورها داشته است.

منابع:
“تلویزیون در ایران”، موسسه بین‌المللی خبری فارس، تلویزیون-در-ایران
“تاریخچه تلویزیون در ایران”، وب‌سایت رادیو تلویزیون ایران، تاریخچه-تلویزیون-در-ایران
A Brief History of Television ، ThoughtCo